W życiu codziennym bardzo często mamy sytuację, że konsument (osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową) zamawia u przedsiębiorcy (osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej, prowadzącej we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową) jakąś usługę w formie umowy o dzieło. Może to być np. oddanie garnituru do pralni, naprawa telewizora itd.
W art. 636.1 Kodeksu cywilnego ustawodawca przesądza jakie przepisy należy stosować do tzw. konsumenckich umów o dzieło, z wyraźnym zastrzeżeniem, iż przedmiotem umowy o dzieło ma być rzecz ruchoma, czyli każdy przedmiot, który jest wyodrębniony i ma wartość majątkową, a nie jest nieruchomością. Rzeczą oczywistą jest modyfikacja stron umowy.
Należy też pominąć lub przystosować część treści niezgodnych z istotą dzieła, które odnoszą się do sprzedaży rzeczy. Przepisy, które stosuje się do konsumenckiej umowy o dzieło to:
- art. 543.1 Kodeksu cywilnego
- art. 492 Kodeksu cywilnego
- art. 492.1 Kodeksu cywilnego
- art. 494 Kodeksu cywilnego
- art. 546.1 Kodeksu cywilnego
- art. 548 Kodeksu cywilnego
Zastosowanie art. 543.1 Kodeksu cywilnego do umowy o dzieło
Jeżeli zamawiającym jest konsument, przyjmujący zamówienie ma obowiązek niezwłocznego wydania dzieła zamawiającemu (nie później niż 30 dni od dnia zawarcia umowy, chyba że strony uzgodniły inaczej). Jeśli nastąpi opóźnienie przyjmującego zamówienie w wydaniu dzieła, zamawiający może wyznaczyć dodatkowy termin na wydanie dzieła. Bezskuteczny upływ daje możliwość odstąpienia od umowy zamawiającemu.
W takiej sytuacji zastosowanie mają następujące przepisy, które regulują kwestie odstąpienia od umowy:
- art. 492 KC – w myśl tego przepisu jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.
- art.492.1 KC – jeżeli strona obowiązana do spełnienia świadczenia oświadczy, że świadczenia tego nie spełni, druga strona może odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego, także przed nadejściem oznaczonego terminu spełnienia świadczenia.
- art. 494 – nakładający na stronę, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązek zwrotu drugiej stronie wszystkiego, co otrzymała od niej na mocy umowy. Druga strona ma obowiązek przyjęcia tego. Oprócz wyżej wymienionego obowiązku, strona która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody, która wynikła z niewykonania zobowiązania. Zwrot świadczenia na rzecz konsumenta powinien nastąpić niezwłocznie.
Zastosowanie art. 546.1 Kodeksu cywilnego do umowy o dzieło
Z art. 546.1 Kodeksu cywilnego wynika obowiązek udzielenia kupującemu(konsumentowi), przed zawarciem umowy, jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji w języku polskim, wystarczającym do prawidłowego i pełnego korzystania z rzeczy sprzedanej. Przede wszystkim należy podać:
- rodzaj rzeczy,
- określenie jej producenta lub importera,
- znak bezpieczeństwa i znak zgodności (wymagane przez odrębne przepisy),
- informacje o dopuszczeniu do obrotu w Rzeczypospolitej,
- energochłonność,
- inne dane wskazane w odrębnych przepisach.
Powyższe informacje powinny znajdować się też na rzeczy lub być z nią trwale połączone (w przypadku, gdy rzecz sprzedawana jest w opakowaniu jednostkowym lub w zestawie). Informacja ograniczona do wskazania rodzaju rzeczy, główne cechy użytkowania oraz wskazania producenta lub importera rzeczy – to wszystko musi być umieszczone w innych pozostałych przypadkach. W miejscu sprzedaży sprzedawca jest zobowiązany zapewnić odpowiednie warunki techniczno-organizacyjne, które umożliwiają dokonanie wyboru rzeczy sprzedanej i sprawdzenie jej jakości, kompletności oraz funkcjonowania głównych mechanizmów i podstawowych podzespołów.
Do innych obowiązków należą:
- obowiązek wyjaśnienia przez sprzedawcę, znaczenia poszczególnych postanowień umowy (na żądanie kupującego),
- obowiązek sprzedawcy wydania kupującemu wraz z rzeczą sprzedaną wszystkich elementów jej wyposażenia oraz sporządzone w języki polskim instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy.
Zastosowanie art. 548 Kodeksu cywilnego do umowy o dzieło
Art. 548 Kodeksu cywilnego stanowi o tym, że z chwilą wydania rzeczy sprzedanej na kupującego przechodzą korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy. Natomiast jeśli strony zastrzegły inną chwilę przejścia korzyści i ciężarów, to w razie wątpliwości poczytuje się, że niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego z tą samą chwilą.
Jeśli rzecz, którą sprzedano ma zostać przesłana przez sprzedawcę kupującemu, który jest konsumentem, to niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego z chwilą jej wydania kupującemu. Wydanie rzeczy to powierzenie jej przez sprzedawcę przewoźnikowi, jeżeli sprzedawca nie miał wpływu na wybór przewoźnika przez kupującego. Wszelkie inne postanowienia, które są mniej korzystne są nieważne dla kupującego.