Kto ma dostarczyć materiał do wykonania dzieła?

Zamawiający dzieło może dostarczyć materiał niezbędny do jego wykonania np. tkaniny do uszycia ubrań.

Do wykonania dzieła (czyli do osiągnięcia pożądanego przez zamawiającego rezultatu) niezbędne są odpowiednie materiały, narzędzia, urządzenia, różnego rodzaju środki pomocnicze itd. Z reguły to przyjmujący zamówienie zobowiązany jest je zapewnić. Jednak ustawodawca przewiduje też możliwość dostarczenia materiałów przez zamawiającego.

Strony mają pełną swobodę kształtowania treści umowy o dzieło. Mogą, więc w umowie o dzieło umieścić zapis mówiący o obowiązku dostarczenia materiałów oraz wszystkiego co jest niezbędne do wykonania dzieła, przez zamawiającego albo częściowo przez obie strony. Akceptowalne jest też określenie w umowie sytuacji, w której przyjmujący zamówienie wykona dzieło za pomocą posiadanych przez siebie urządzeń, ale z materiałów zamawiającego.

Często bywa tak, że umówione przez strony dzieło jest wykonywane w miejscu prowadzenia przez zamawiającego działalności gospodarczej. W takiej sytuacji oczywiste jest, że przyjmujący zamówienie będzie mógł korzystać z urządzeń, narzędzi, różnego rodzaju sprzętów itd. Zgodnie z art. 633 Kodeksu cywilnego, jeśli to zamawiający dostarcza materiałów na wykonanie dzieła, przyjmujący zamówienie powinien użyć tych materiałów w odpowiedni sposób, przedłożyć rachunek oraz zwrócić niezużytą część.

Odpowiednie zużycie materiałów do wykonania dzieła

Odpowiednie użycie materiałów to nic innego jak ich racjonalne wykorzystanie. Należy, więc odpowiednio wyproporcjonować ilość otrzymanego materiału. Nadmierne zużycie materiału nie mieści się w ramach odpowiedniego użycia. Niezmiernie istotne przy użyciu materiałów jest też branie pod uwagę właściwości oraz przeznaczenia zamówionego dzieła.

W zakresie pojęcia „odpowiednie użycie materiałów” znajduje się też obowiązek odmowy użycia materiałów, które nie nadają się lub przestały się nadawać do prawidłowego wykonania dzieła. Przyjmujący zamówienie powinien przestrzegać również wszelkich reguł postępowania z określonymi materiałami, narzędziami, czy urządzeniami. Konsekwencją nieprzestrzegania obowiązku odpowiedniego użycia materiałów, jest pociągnięcie przyjmującego zamówienie do odpowiedzialności odszkodowawczej. Przedłożenie rachunku związanego z użyciem materiałów może nastąpić w dowolny sposób, w dowolnej formie prawnej. Oczywiście, jeśli umowa o dzieło nie stanowi inaczej.

Co do zwrotu niezużytej części materiału, obowiązek ten powstaje najpóźniej w momencie wykonania dzieła. Przyjmujący zamówienie musi zwrócić wszystko co nie zostało zużyte w pracy nad dziełem, jak również to, co nie będzie już potrzebne do dalszej pracy. Jeśli natomiast przyjmujący zamówienie nie zwróci niezużytych i niepotrzebnych materiałów, zamawiający może żądać ich wydania. W razie zwłoki, może dochodzić odszkodowania za szkodę z niej wynikłą.

Zawiadomienie o nieprzydatności materiału do wykonania dzieła

Kolejnym przepisem regulującym zagadnienie materiałów niezbędnych do wykonania dzieła jest art. 634 KC. Zamawiający przyjmuje zawiadomienie od przyjmującego zamówienie o stanie dostarczonego materiału, jeśli materiał ten nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeśli wystąpią jakieś inne okoliczności, które uniemożliwią prawidłowe wykonanie dzieła.

Zatem ustawodawca przesądza, że to przyjmujący zamówienie dokonuje oceny czy dostarczony mu materiał nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła. Zajmijmy się teraz omówieniem zwrotu: „materiał nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła”. Chodzi tutaj o nieposiadanie odpowiednich właściwości, które pozwalają na wykonanie dzieła zgodnie z umową (złej jakości sekator nie nadaje się do prawidłowego osiągnięcia rezultatu oznaczonego jako przycięcie żywopłotu).

Drugi człon alternatywy w omawianym przepisie dotyczy okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu dzieła. Mogą to być okoliczności o charakterze faktycznym, jak i prawnym. Owe okoliczności dotyczyć mogą zarówno przyjmującego zamówienie, jak również innych osób. Bardzo ważnym obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest niezwłoczne zawiadomienie zamawiającego o wyżej wskazanym stanie rzeczy. Co oczywiste, powinien wtedy powstrzymać się od korzystania z materiałów nienadających się do prawidłowego wykonania dzieła.

Jeśli chodzi o formę zawiadomienia, to może być ona dowolna. Istotna jest treść, w której powinien się znajdować powód, przez który materiał nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła. Zawiadomienie tego typu ma doniosłość prawną, ponieważ dzięki niemu przyjmujący zamówienie nie odpowiada za wadliwość materiału (unika odpowiedzialności również w przypadku, gdy wszelkie wady materiału są następstwem błędnych wskazówek zamawiającego). Oprócz niezwłocznego zawiadomienia zamawiającego o wszelkich okolicznościach, które mogą przeszkodzić w prawidłowym wykonaniu dzieła (innych niż materiał), przyjmujący zamówienie winien żądać współdziałania z zamawiającym.

Inne przepisy dotyczące materiału

Zarówno brak zawiadomienia z art. 634 KC, jak i nieodpowiednie użycie materiałów przez przyjmującego zamówienie (art. 633 KC), może skutkować odpowiedzialnością wykonawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne dzieła. Poza tym, możliwa jest też odpowiedzialność odszkodowawcza, którą przewidują zasady ogólne.

Uregulowaniem, które odnosi się do dostarczenia materiałów przez zamawiającego jest także art. 636 § 2 KC. Zgodnie z nim, jeśli zamawiający sam dostarczył materiału, może w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.

Warto dodać, że za przypadkową utratę lub uszkodzenie materiału odpowiada ten, kto go dostarczył (art. 641 § 1 KC). Jednak przyjmuje się, że to osoba, która przyjmuje zamówienie ma obowiązek pieczy nad dostarczonym materiałem, więc odpowiedzialność za przypadkową utratę materiału lub jego uszkodzenie występuje dopiero, gdy te skutki wystąpiły mimo należytego wypełniania swojego obowiązku.